Krajowa Rada Sądownictwa

1. Krajowa Rada Sądownictwa jest organem konstytucyjnym i jej kompetencje
wynikają bezpośrednio z Konstytucji. Nie jest jednak organem sądowniczym, dlatego
też konstrukcja i sposób wyboru sędziów nie może być oceniany według standardów
niezależności sądownictwa.

2. Organizacja wymiaru sprawiedliwości nie należy do dziedzin objętych
kompetencjami Unii. Art. 19 Traktatu o Unii Europejskiej ani art. 47 Karty Praw
Podstawowych nie są podstawą do uznania kompetencji Unii Europejskiej w zakresie
ustroju krajowego wymiaru sprawiedliwości

3. Z dotychczasowego orzecznictwa TSUE wynika niedopuszczalność badania
zgodności z prawem unijnym środków krajowych, podjętych poza zakresem prawa
unijnego. Materia konstytucyjna spoza zakresu prawa unijnego jest ponadtraktatowa.
Określa ona tzw. ramy tożsamości konstytucyjnej.

4. W państwach członkowskich istnieje znaczne zróżnicowanie ustroju i sposobu
powoływania rad sądowniczych oraz sposobu powoływania sędziów. W prawie
europejskim nie ma standardu dotyczącego sposobu powołania Rad Sądowych, jest to
więc uprawnienie krajowej władzy ustawodawczej.

5. W 4 państwach członkowskich UE (Niemcy, Czechy, Austria Luksemburg)
nie ma w ogóle rad sądowniczych, a państwa te pozostają w czołówce rankingu
zaufania do wymiaru sprawiedliwości. W 3 państwach członkowskich – Danii w
Niderlandach i w Szwecji członkowie rad powoływani są przez rząd. Przedstawiciele
władzy ustawodawczej wchodzą w skład rad sądownictwa w państwach: Belgia,
Bułgaria, Hiszpania, Francja, Chorwacja, Włochy, Portugalia, Rumunia Słowenia
Słowacja. Przedstawiciele władzy wykonawczej-Irlandia, Francja, Włochy. Malta,
Holandia, Portugalia, Słowacja, Polska.

6. Art. 47 Karty Praw Podstawowych nie może stanowić wzorca kontroli o KRS,
wymóg poszanowania praw podstawowych gwarantowanych w prawie Unii jest
wiążący dla państw członkowskich wyłącznie wtedy, gdy działają one w ramach
stosowania prawa Unii.

7. Zgodnie z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego sygn. TK5/17 i TK 12/18
model KRS ukształtowany w Polsce jest dopuszczalny w świetle Konstytucji.
Oznacza to, że model europejski wynikający z ewentualnego wyroku TSUE jest
niezgodny z polską Konstytucją.

8. Skutki wyroku TSUE z 19.11.2019r. w zakresie KRS. Wykonanie wyroku
TSUE polega na przeprowadzeniu „testu niezależności”. Skutki wyroku TSUE w ten
sposób rozciągają się na wszystkie sądy, że test może być przeprowadzony przez
każdy sąd w stosunku do każdego sądu. Test zaproponowany przez TSUE ma
charakter uniwersalny – nie odnosi się tylko do nowego KRS. Daje możliwość
przeprowadzenia takiego testu w odniesieniu do poszczególnych grup sędziów tj.
sędziów powołanych przez Radę Państwa, która w całokształcie swojej działalności
wprowadziła stan wojenny (zgodnie z dyrektywą, że liczy się całokształt
działalności), sędziów powołanych przez KRS, którego niekonstytucyjność w
zakresie indywidualnych kadencji została stwierdzona przez TK (2017) i w zakresie
procedury wyboru przez KRS na podstawie pełnej dowolności również została
uznana za niekonstytucyjną TK (2007) – istnieje taka grupa sędziów, co do których
oba te uchybienia występują łącznie

9. TSUE określił standard oceny determinującej tekst niezależności KRS, który
polega na badaniu łącznie okoliczności do których TSUE odsyła w punktach 143-151
uzasadnienia wyroku. TSUE w p. 143 wskazał, że „o ile pojedynczo każdy z
wyróżnionych w ten sposób przez ten sąd czynników może sam w sobie nie podlegać
krytyce i wchodzić w tym wypadku w zakres kompetencji państw członkowskich oraz
dokonywanych przez nie wyborów, o tyle ich zbieg, w połączeniu z okolicznościami,
w jakich wyborów tych dokonano, może jednak prowadzić do powzięcia wątpliwości
co do niezależności organu biorącego udział w procedurze powoływania sędziów,
nawet jeżeli taki wniosek nie nasuwałby się, gdyby czynniki te były rozpatrywane
oddzielnie”.

10. Tylko kumulacja wszystkich elementów zawartych w punktach 143-151 w
konkretnej sprawie mogłaby stanowić przesłankę braku niezależności Krajowej Rady
Sądownictwa i powodować potrzebę do testu niezależności sądu w konkretnej
sprawie. Należą do nich: sposób powołania i działania KRS. Ocena ta powinna być
dokonana w świetle prawa krajowego, a zatem zgodnie z polskimi standardami
konstytucyjnymi, które co do wyboru członków KRS i sędziów są jednoznaczne i
potwierdzone przez TK.
Do funkcjonowania Krajowej Rady Sądownictwa odniósł się również były Prezes
Trybunału Konstytucyjnego prof. Andrzej Rzepliński w tekście opublikowanym w
„Gazecie Wyborczej” – Żeby się sędziom chciało chcieć – Andrzej Rzepliński,
(2004-02-06, Gazeta Wyborcza, nr 31).
„Organ ten musi zacząć pełnić funkcję inicjatora i propagatora oraz promotora
działań na rzecz ciągłego usprawniania naszych sądów, aktywnie śledzić wszelkie
zagrożenia nepotyzmem w polityce kadrowej. Systemy sądowe w państwach UE
ciągle się zmieniają, poszukują lepszych rozwiązań organizacyjnych, sędziowie ciągle
się uczą lepszej roboty przy pomocy zewnętrznych specjalistów. Czuwają nad tym,
patronują temu i inicjują to odpowiedniki naszej Rady. KRS powinna być
zainteresowana uzyskiwaniem zewnętrznych recenzji, w tym zwłaszcza o
kandydatach na najwyższe urzędy sędziowskie, to jest sędziów Sądu Najwyższego i
Naczelnego Sądu Administracyjnego. I nie chodzi tu tylko o recenzje specjalistów,
ale i społeczności lokalnych oraz organizacji pozarządowych. Wszelkie opinie o
kandydatach muszą być jawne, przede wszystkim ze względu na wielką władzę, jaką
nad każdym z nas mają sędziowie. Sędziowie mają bardzo pośredni mandat
demokratycznej legitymacji do sprawowania władzy. Aktywne zbieranie przez KRS
takich opinii zwiększyłoby siłę tego mandatu. Rzeczypospolita jest wszak
„demokratycznym państwem prawnym” (art. 2 konstytucji). Aby KRS przestała być
w znacznej mierze swoistym państwowym związkiem zawodowym konserwującym
interesy źle służące polskiemu sądownictwu, w jej składzie muszą być
reprezentowani przedstawiciele innych profesji prawniczych, w tym adwokatów,
radców prawnych, notariuszy, prokuratorów i uczonych prawników”.